Ruka hadi kwenye maudhui makuu

Kisukari (Diabetes)


Utangulizi

Unapokula chakula cha wanga kama vile ugali,wali, matoke,mihogo,viazi  n.k hubadilishwa kuwa sukari iitwayo glukozi. Glukozi ni miongoni mwa vyanzo vikuu vya nishati.Sukari hii hudhibitiwa na homoni iitwayo insulini,inayotolewa na kiungo kinachoitwa kongosho kilichopo katika mfumo wa mmeng'enyo wa chakula. 
 Kisukari ni ugonjwa unaosababisha na mwili kushindwa kubadili glukozi kuwa nishati,hivyo kusababisha kiwango cha sukari kuwa kingi katika mzunguko wa damu.  Kwa lugha ya kitaalamu huitwa Diabetes Mellitus.Kuna aina nyingi za kisukari lakini kwa kurahisisha,kwa leo tutagawanya katika aina kuu tatu.

Aina ya kwanza 

Pia huitwa inslini tegemezi. Kongosho hushambuliwa na magonjwa ya kingamaradhi(autoimmune) na kushindwa kutoa homoni ya insulini. Kisukari cha aina hii humpata mtu akiwa katika umri mdogo. Dawa yake ni mgonjwa kupatiwa insulini.

Aina ya pili

Huu ni ugonjwa wa kurithi. Aina hii huwapata zaidi watu wanene na wanene kupindukia. Watu wanene wana kiasi kikubwa cha matufa mwilini. Mafuta huzuia insulini kubadili sukari kuwa nishati. Aina hii ya kisukari huwapata zaidi watu wazima,ingawa miaka ya hivi karibuni idadi ya vijana wenye aina ya pili ya kisukari wameongezeka duniani kutokana na kuwa wanene, kukosa lishe bora na mazoezi. 

Aina ya tatu

Aina hii huwapata wajawazito. Ujauzito husababisha mabadiliko makubwa ya homoni mwilini ikiwa ni pamoja na kuzuia insulini kufanya kazi. Asilimia 2 hadi 10 ya wanawake hupata kisukari cha aina hii wakati wa ujauzito hasa kuanzia wiki ya 24 na kuendelea. Wengi wao hupona baada ya kujifungua, ingawa wachache hupata aina ya pili ya kisukari wiki au hata miaka kadhaa baada ya kujifungua.


Dalili
  • Kuongezeka kwa hamu ya kula na kiu kupita kiasi,
  • Kupungua uzito ingawa unakula chakula (aina ya kwanza),
  • Mdomo kuwa mkavu,
  • Kukojoa mara kwa mara,
  • Kuchoka kupita kiasi,
  • Kupungua uwezo wa kuona,
  • Vidonda kutokupona haraka,
  • Kukosa hamu ya tendo la ndoa,
  • Kupata maradhi ya njia ya mkojo mara kwa mara kwa wanawake.
Wajawazito wengi hawapati dalili zozote wa kisukari. Mgonjwa hujulikana kutokana na vipimo pale anapoenda kliniki kwa ajili ya uchunguzi zaidi.

Vipimo

Pindi unapokuwa na dalili za kisukari,daktari atakupima kwa kutumia damu kama ifuatavyo ;


 Aina ya kipimo            Kiasi cha kawaida            Kiwango hatarishi           kisukari                          
 Wakati una njaa*

 Chini ya 100 100-125 126 na zaidi
 Wakati umeshiba

 Chini ya 140 140-199 200 na zaidi
 Kipimo cha hemoglobini A1c

 Chini ya %5.7 %5.7-6.4 %6.5 na zaidi
*Ukiwa hujala chakula kwa masaa 10 hadi 12. 


Pindi unapogundulika kuwa una kisukari, daktari atakupa ushauri na kukuanzishia tiba kutokana na aina ya kisukari ulicho nacho.

Vitu vinavyochangia kupata kisukari;
  • Unene,
  • Umri-kadri umri unavyoongezeka una hatari ya kupata kisukari
  • Msongo wa mawazo,
  • Shinikizo la damu,
  • Asili-watu weusi,wahispania na wahindi wana hatari ya kupata kisukari zaidi ya asili zingine.

Madhara ya kisukari

  • Hatari ya kupata magonjwa ya moyo,shinikizo la damu,kiharusi na magonjwa ya mishipa ya damu,
  • Kisukari huharibu mishipa ya fahamu na hivyo kumsababishia mgonjwa kupata ganzi,maumivu na kuhisi miguu kuwaka moto. 
  • Kushambuliwa kwa viungo muhimu kama figo,macho na ubongo. Hivyo kusababisha figo kushindwa kufanya kazi(kidney failure), upofu na mtindio wa ubongo.
  • Vidonda kutokupona
  • Kupata magonjwa ya ngozi na njia ya mkojo.


Kinga

Ingawa aina ya pili ya kisukari ni ugonjwa wa kurithi,kuna baadhi ya hatua ambazo zikichukuliwa humsaidia mtu kuepuka kupata au kupunguza uwezekano wa kupata ugonjwa huu;

  • Epuka kula vyakula vya mafuta kupita kiasi,
  • Fanya mazoezi kuzuia kunenepa,
  • Epuka msongo wa mawazo,
  • Punguza au epuka kunywa pombe,
  • Epuka uvutaji wa sigara,
  • Lala usingizi wa kutosha.







Tiba

Tiba dhidi ya kisukari hupangiliwa kutokana na aina ya kisukari, kiwango cha sukari na umri wa mgonjwa.
Kwa ufupi aina ya kwanza ya kisukari dawa yake ni inslini na aina ya pili na tatu ya kisukari ni dawa ambazo husaidia insulini kupenya katika tishu na kuongeza nguvu ya insulini kufanya kazi. 


Hitimisho

Kisukari ni ugonjwa unaozuilika,cha kufanya ni kuepuka hulka hatarishi na kufuata maelekezo ya wataalamu  wa afya. Lakini ikumbukwe kuwa siku zote kinga ni bora kuliko tiba. 










Maoni

Chapisha Maoni

Machapisho maarufu kutoka blogu hii

Msongo wa Mawazo (Depression)

Msongo wa mawazo ni nini? Msongo wa mawazo  ( Depression ) ni mfadhaiko wa akili anaoupata mtu kutokana na shida, taabu, dhiki, matatizo au changamoto zinazomkabili katika maisha ya kila siku. Msongo wa mawazo hutokana na pale mtu anaposhindwa kukabiliana na jambo linalomtatiza. Msongo wa mawazo huwapata watu wa rika na asili zote. Tafiti zinaonyesha kuwa wanawake  hupata msongo wa  mawazo zaidi kuliko wanaume. Msongo wa mawazo ni tatizo la kimwili pamoja na kiakili. Dalili. kujisikia maumivu sehemu mbalimbali za mwili hasa kichwa, kukosa hamu ya kula au kula chakula kupitiliza,hasa vyakula vyenye madhara, kukosa hamu ya tendo la ndoa, kuwa na huzuni wakati wote na kujisikia mnyonge, kusahau kirahisi au kupungua kwa uwezo wa kufikiria, kujisikia mpweke au kukosa matumaini ya maisha, kupungua kwa uwezo wa kimasomo kwa wanafunzi, kuwa na hofu au kutokujiamini, kupungua au kuongezeka uzito bila kupenda, kushindwa kulala au kulala kupindukia, kukosa utulivu w...
Maoni 1
Endelea kusoma

Ualbino (Albinism)

 Ualbino ni nini? Ualbino ( albinism ) ni hali ya kiafya inayotokana na mwili kukosa uwezo wa kutoa homoni aina ya melanin . Homoni hii pamoja na kazi nyingine inahusika na utoaji wa rangi ya mwili. Ukosefu wa melanin huathiri ngozi, macho na nywele.  Ualbino ni hali ya kurithi kutoka kizazi kimoja hadi kingine. Ikumbukwe kuwa  Albino sio mgonjwa bali ni mlemavu wa macho, nywele na ngozi ambavyo huathiri maisha yake ya kila siku, hata kufupisha umri wa kuishi. Nje na binadamu ualbino unaathiri pia wanyama, samaki, wadudu, nyoka, mijusi, ndege na hata mimea (kwa mimea hutokana na ukosefu wa klorofili).  Waathiriwa wenyewe nchini Tanzania waliamua kupendelea kuitwa "watu wenye ualbino" kutokana na matumizi mabaya ya neno zeruzeru katika utamaduni wa Afrika ya Mashariki ambako watu mara nyingi waliona uhusiano kati ya waathiriwa na mapepo au mizimu. Kuenea kwa Ualbino Tafiti zinaonyesha kuwa mtu mmoja kati ya 20,000 duniani ni albino, lakini kwa sababu zisizofahamika ba...
Maoni 1
Endelea kusoma

Homa ya Findofindo (Tonsillitis)

Utangulizi   Findofindo ( Tonsillitis) ni nini?  Mafindofindo ni mashambulizi ya virusi au bakteria kwenye tezi za koo zijulikanazo kama findo. Asilimia 15 mpaka 30 ya mashambulizi haya yanatokana na bakteria ila asilimia kubwa hutokana na virusi.  Dalili za mafindofindo   Kwa kawaida ni ngumu kutofautisha kati ya maambukizi yatokanayo na bakteria na yale ya virusi ila leo nitakujuza siri ndogo. Zipo dalili za pamoja na zile za tofauti.  Zifuatazo ni dalili za pamoja za mafindofindo unazoweza kuzipata kwa wagonjwa waliopata maambukizi ya bakteria na yale virusi  Maumivu ya koo Kupata shida katika kumeza  Homa kali ( Zaidi ya nyuzi joto 38 za sentigredi)  Maumivu ya kichwa  Maumivu ya sikio  Utando katika findo Dalili zifuatazo zinaasilimia kubwa sana kupatikana kwa mtu mwenye mashambulio yatokanayo na virusi.  Homa ( zaidi ya nyuzi joto 38 za sentigredi)   Uvimbe shingoni ( upande mmoja au pande mbili)   Maumivu...
Chapisha Maoni
Endelea kusoma