Ruka hadi kwenye maudhui makuu

Kifua Kikuu (Tuberculosis)

 

Utangulizi

Kifua kikuu ni ugonjwa hatari sana unaosababishwa na vimelea vya  bakteria vinavyoitwa  Mycobacterium tuberculosis (MBT), wanaoshambulia  sehemu mbalimbali za mwili hasa mapafu. Asilimia kubwa ya watu wenye kifua kikuu hawana dalili za kuugua (latent). Karibu asilimia 10 ya watu hawa hupata dalili baadae (active) na hatimaye nusu yake hufariki  kwa ugonjwa huo.
Vimelea vya Kifua Kikuu huambukizwa kutoka mtu mmoja kwenda kwa mwingine kwa njia ya hewa (kupumua).
Utafiti uliofanyika mwaka 2018 ulionyesha kuwa robo ya watu wote duniani wana vimelea vya Kifua Kikuu.

Mwaka 2020 watu karibu milioni 10 walipata Kifua Kikuu chenye dalili(active), watu milioni moja na nusu walifariki kwa Kifua Kikuu, kuufanya ugonjwa huu kuwa wa pili kwa  kuua watu wengi duniani kwa magonjwa ya kuambukizwa ukiongozwa na COVID-19.
Nchi nane zinazoongoza kwa wangonjwa wa TBC ni India (27%), China (9%), Indonesia (8%), the Ufilipino (6%), Pakistan (6%), Nigeria (4%), na Bangladesh (4%).



Dalili

  • Kikohozi cha wiki tatu na zaidi,
  • Maumivu ya kifua,
  • Kukohoa damu,
  • Kuhisi uchovu muda wote,
  • Kutokwa na jasho jingi usiku,
  • Kupatwa na homa (jotoridi la mwili kupanda),
  • Kupungua uzito,
Ukiwa na dalili kadhaa kati ya hizo hapo juu ni vyema kumuona daktari ili kupata vipimo na matibabu. Ikumbukwe kuwa Kifua Kikuu huambukizwa kutoka kwa mgonjwa pekee.

Una hatari ya kupata Kifua Kikuu kama;
  • una rafiki au ndugu mwenye dalili,
  • umesafiri nchi zenye wagonjwa wengi kama Urusi,Ulaya mashariki, Asia ya kati,Amerika ya kati, Afrika n.k
  • Kama ni mhudumu wa afya, uko jela, ni mgonjwa wa UKIMWI, mtumiaji wa mihadarati au mvutaj wa sigara.
Una hatari ya kushindwa kupambana na active TBC kama;
  • una UKIMWI 
  • una maradhi sugu kama vile Kisukari au ugonjwa wa figo,
  • na saratani au unapata matibabu ya saratani,
  • una utapia mlo .

Maambukizi

Kifua Kikuu huambukizwa kwa njia ya hewa kama vile mgonjwa ambaye tayari ana dalili(active) kukohoa, kuongea, kupiga chafya, kucheka, kuimba n.k. Hata hivyo maambukizi haya hayapatikani kirahisi, ni lazima uwe na ukaribu wa mgonjwa kwa muda mrefu. Huwezi kuambukizwa kwa kugusana, kupeana mikono, kula au kunywa pamoja au kwa tendo la ndoa.  

Vipimo

Mtu menye dalili za Kifua Kikuu hufanyiwa moja ya vipimo vikuu viwili kutegemea na mazingira aliyepo.
  1. Kipimo cha ngozi: Muuguzi atakuchoma sindano ya majimaji yaitwayo PPD tuberculin mkononi na kuitwa baada ya siku 2 au 3 kuangalia uvimbe sehemu husika. Vipimo vikiwa chanya una uwezekano mkubwa wa kuwa na Kifua Kikuu japokuwa hauna dalili. Lakini pia kwa watu wenye chanjo ya Kifua Kikuu wanaweza kuwa na matokeo chanya danganyifu kutokana na chanjo hiyo.
  2. Kipimo cha damu: Muuguzi atachukua damu kwenda kuangalia kma damu yako inakingamana na TB protini.
Hata hivyo vipimo hivi havionyeshi kama wewe ni mgonjwa mwenye dalili (active) au asiye na dalili (latent). Kwa hiyo daktari atakufanyia kipimo cha picha ya kifua (chest x-ray) ili kujua kama mapafu yameathiriwa au la.



Kama utakuwa umeathiriwa na TBC daktari atakuanzishia dawa zaidi ya moja ambazo utalazimika kutumia kwa miezi 9 hadi 12 bila kupuuzia dozi.

Ili kupunguza maambukizi kwa watu wanaokuzungua kama ndugu,wahudumu au marafiki ni lazima kuzingatia maagizo ya daktari mpaka pale atakaposema upo kwenye hatua isiyoambukiza. 

Hatua kadhaa zinaweza kuchukuliwa ili kupunguza maambukizi hasa mwanzoni mwa matibabu, kama vile;
  • Kutumia dawa zote alizopewa mgonjwa kwa wakati,
  • Kuhudhuria kliniki alizopangiwa na daktari,
  • Kufunika mdomo wakati wa kukohoa, kupiga chafya, kuongea n.k, na kunawa mikono baada ya hapo,

  • Kuacha kutumia usafiri wa umma,
  • Kufungua madirisha ili kuongeza mzunguko wa hewa sehemu unayoishi,
  • Epuka kutembelea watu au watu kukutembelea ukiwa kwenye kipindi cha maambukizi.
Katika nchi ambazo zina wagonjwa wengi wa Kifua Kikuu inashauriwa kupata chanjo ijulikanayo kama bacille Calmette-Guerin (BCG).








Maoni

Chapisha Maoni

Machapisho maarufu kutoka blogu hii

Msongo wa Mawazo (Depression)

Msongo wa mawazo ni nini? Msongo wa mawazo  ( Depression ) ni mfadhaiko wa akili anaoupata mtu kutokana na shida, taabu, dhiki, matatizo au changamoto zinazomkabili katika maisha ya kila siku. Msongo wa mawazo hutokana na pale mtu anaposhindwa kukabiliana na jambo linalomtatiza. Msongo wa mawazo huwapata watu wa rika na asili zote. Tafiti zinaonyesha kuwa wanawake  hupata msongo wa  mawazo zaidi kuliko wanaume. Msongo wa mawazo ni tatizo la kimwili pamoja na kiakili. Dalili. kujisikia maumivu sehemu mbalimbali za mwili hasa kichwa, kukosa hamu ya kula au kula chakula kupitiliza,hasa vyakula vyenye madhara, kukosa hamu ya tendo la ndoa, kuwa na huzuni wakati wote na kujisikia mnyonge, kusahau kirahisi au kupungua kwa uwezo wa kufikiria, kujisikia mpweke au kukosa matumaini ya maisha, kupungua kwa uwezo wa kimasomo kwa wanafunzi, kuwa na hofu au kutokujiamini, kupungua au kuongezeka uzito bila kupenda, kushindwa kulala au kulala kupindukia, kukosa utulivu w...
Maoni 1
Endelea kusoma

Ualbino (Albinism)

 Ualbino ni nini? Ualbino ( albinism ) ni hali ya kiafya inayotokana na mwili kukosa uwezo wa kutoa homoni aina ya melanin . Homoni hii pamoja na kazi nyingine inahusika na utoaji wa rangi ya mwili. Ukosefu wa melanin huathiri ngozi, macho na nywele.  Ualbino ni hali ya kurithi kutoka kizazi kimoja hadi kingine. Ikumbukwe kuwa  Albino sio mgonjwa bali ni mlemavu wa macho, nywele na ngozi ambavyo huathiri maisha yake ya kila siku, hata kufupisha umri wa kuishi. Nje na binadamu ualbino unaathiri pia wanyama, samaki, wadudu, nyoka, mijusi, ndege na hata mimea (kwa mimea hutokana na ukosefu wa klorofili).  Waathiriwa wenyewe nchini Tanzania waliamua kupendelea kuitwa "watu wenye ualbino" kutokana na matumizi mabaya ya neno zeruzeru katika utamaduni wa Afrika ya Mashariki ambako watu mara nyingi waliona uhusiano kati ya waathiriwa na mapepo au mizimu. Kuenea kwa Ualbino Tafiti zinaonyesha kuwa mtu mmoja kati ya 20,000 duniani ni albino, lakini kwa sababu zisizofahamika ba...
Maoni 1
Endelea kusoma

Homa ya Findofindo (Tonsillitis)

Utangulizi   Findofindo ( Tonsillitis) ni nini?  Mafindofindo ni mashambulizi ya virusi au bakteria kwenye tezi za koo zijulikanazo kama findo. Asilimia 15 mpaka 30 ya mashambulizi haya yanatokana na bakteria ila asilimia kubwa hutokana na virusi.  Dalili za mafindofindo   Kwa kawaida ni ngumu kutofautisha kati ya maambukizi yatokanayo na bakteria na yale ya virusi ila leo nitakujuza siri ndogo. Zipo dalili za pamoja na zile za tofauti.  Zifuatazo ni dalili za pamoja za mafindofindo unazoweza kuzipata kwa wagonjwa waliopata maambukizi ya bakteria na yale virusi  Maumivu ya koo Kupata shida katika kumeza  Homa kali ( Zaidi ya nyuzi joto 38 za sentigredi)  Maumivu ya kichwa  Maumivu ya sikio  Utando katika findo Dalili zifuatazo zinaasilimia kubwa sana kupatikana kwa mtu mwenye mashambulio yatokanayo na virusi.  Homa ( zaidi ya nyuzi joto 38 za sentigredi)   Uvimbe shingoni ( upande mmoja au pande mbili)   Maumivu...
Chapisha Maoni
Endelea kusoma